SECTIO TERTIA.

[Sidenote: Munsterus Krantzius.] Commum tecto, victu, statu, (hic Krantzius habet, strato) gaudent cum iumentis.

Item: Solo pastu pecorum et nunc captura piscium victitant.

Hac sunt et sequentia, qua Krantzius suo Munstero pramansa, in os ingessit, adeo vt Munstero non opus fuent ea vel semel masticare, quod ex collatione vtriusque patet. Munsterus enim hac opprobria, vt ex Krantzij in suam Noruegiam prafatione hausta deglutierat, ita eadem cruda lib. 4. Cosmographia capit. 8. in gentem nostram euomit. Qua hactenus fuerunt, etsi satis grauia sunt, tolerabiliora tamen erant. Hoc vero commentum malignissimum, et qua sequentur, non facile est sine stomacho praterire. Nostrum igitur est, etiam hic veritatem asserere, et mendacium in Authoris caput retorquere.

Tecto: Primum igitur quod de commum tecto (vti etiam de victu et statu) cum iumentis dicunt, falsum et erroneum clamamus, teste non modo re ipsa, si quis id hodie perquirere volet: Sed etiam multorum extraneorum, qui aliquot apud nos annos egerant, et veritati plus quam gentem nostram calumniandi affectui tribuunt, experientia; qui ipsi domos et habitationes nostras viderunt, et norunt in singulis pradijs seu villis, multas esse distinctas domus: nempe in abiectissimis et vilissimis 7. vel 8. in maioribus, nunc decem, nunc 20. In maximis, nunc 40, nunc 50; qua vt plurimum, et tecto et parietibus distincta, vni possessori vel domino, raro duobus aut tribus, rarissime pluribus inseruiunt, ac vsibus quotidianis et domesticis sufficiunt. Vnde facile intelligis, Lector, quam vere eodem tecto cum iumentis vtantur Islandi, cum singuli rustici in hac domuum varietate, peculiaria bouilia, ouilia, equitia, agnilia, debitis interuallis dissita habeant, qua serui, quoties opus est, petunt, vnde rursus habitationem subinde repetunt.

Quod autem quidam in mappa Islandia de prouinca Skagefiord annotauit, sub eodem tecto homines, canes, sues et oues, viuere, partim falsum, partim minime mirandum est. De ouibus quidem, vt iam dictum est, et pracipue suibus (cum illa prouincia sues non habeat) falsum: De canibus haud mirum, cum illis nec regum aula caruerint nec hodie careant, vt nimis omnibus est notum. Sed de canibus paulo post Sect 7. huius.

Victu. An iumentorum pabula possint commode victus appellatione contineri, merito dubitauerim. Cum Doletus, Ciceronis interpretem agens, dicat: Victum, inquit, cum iureconsultis, ita exponemus, vt victus verbo contineantur, qua esui, potui, cultuique corporis, quaque ad viuendum homini sunt necessana. Et Vlpianus, de verborum significat. Ijsdem verbis victum definit. Hoc loco vero Authores illi, etiam iumentorum pabula, victum appellant.

Caterum videamus quomodo hic eluceat veritatis et candoris prastantia. Iumenta non habemus praterquam equos et boues: His gramina et foenum (nisi vbi foeni inopia obrepit) pabulum, aqua potum prabet. At hi ipsi scriptores fatentur, Islandos piscibus, butyro, carnibus, tum bubulis, tum ouillis, etiam frumento, licet pauco et aduentitio viuere. Non igitur cibum habent cum brutis communem, quod tamen ijdem his verbis asserunt. Communi victu gaudent cum iumentis: Quod quid sit Munstero, ipse paulo superius haud obscure docuit. Islandia, innquit, populos multos continet, solo pecorum pastu, et nunc captura piscium victitantes. Quid autem est pecorum pastus, aliud, quam pecorum cibus? ait Doletus: nisi Munsterus forte pecorum pasium, ipsa pecora ad pastum hominum mactata appellet: cui, vt existimo, vsus Romanorum refragatur, qui, vt homines vesci, ita pecora pasci docuit: hominumque victum pecorum autem, pastum et pabulum vocari iussit. An vero existimem tam dementes fuisse Munsterum et Krantzium vt senserint Islandos graminibus et foeno viuere? Quo miseria Nabuchodonozor, diuina vltionis iugum subiens redactus est Dani 4. 30. Facile dabimus multa, quibus homines, non modo nostrates, sed vestrates quoque vescuntur, iumenta et pecora forte non reijcere, si familiari pabulo destituantur. Vt equi frumento et panibus hordeaceis pascuntur: ijdem lac (quemadmodum etiam vituli et agni) et cereuisiam, si offeratur bibunt, et quidem auide. Sed et canes quavis fercula et cibaria deuorant. An idcirco quisquam dicet, homines communi victu cum canibus et iumentis gaudere?

Iam quacunque famis grassantis tempore contigere pro vniuersali gentis alicuius consuetudine in historiam referri non debent. Vt non licet nobis de extraneis scribere huius aut illius terra populos canum murium aut felium vsu victitare solitos, etsi forte fame siue obsidione, siue alioqui annonas charitate inualescente immissa, id factitarint.

Potum autem interdum esse multis cum iumentis communem non magnopere contraibimus: nempe aquam limpidissimam, naturalem ilium potum omnibus animantibus a Deo creatum quem etiam ex parte, medicina consulti comendant, imo nec patres Hebrai nec ipse Seruator noster fastidiebat.

Ad amictum vero quod attinet, (Nam et amictum victus vocabulo comprehendimus) nequaquam hic cum iumentis communis est. Illa enim pilis et villis natura (quod Munsterum et Krantzium nouisse iurarim) vestiuit: homines, alioqui nudi, pannis corpus induere necesse habent. Hac indumenta, qua quidem Islandia suppeditat, ex lanis ouium conficiuntur. Sed non cogitaram ideo recte dici, amictum esse nobis cum ouibus communem siue eundem. Vtuntur etiam extranei pannis ex ouilla lana confectis, licet artificio subtiliore. Sed de indumentis nihil: Stultum enim est, ex eo laudem vel superbam astimationem quarere quod natura nostra infirmitatem arguit.

Statu. Restat ille status quem cum brutis habere communem dicimur. Qui qualis aut cuiusmodi sit, aut eum esse velint nostri scriptores, certe non facile assequor. Status inquit Doletus est vel corporis, vel causarum vel ordinis et conditionis. Certe alium esse statum nostri corporis quam iumentorum (nam prater duos pedes etiam manus habemus et corpore ac vultu sursum erecto incedimus) alium item ordinem et conditionem nostram ducimus. Illi boni viri si id de se aut alijs cognitum habent fateantur. Nos hac tam vana et in Deum creatorem nostrum tam contemptibilia irridemus, nec prolixiore tractatu dignamur.

[Sidenote: Occasi harum fabularum.] Caterum quia nostrum est nec amori patria, nec vlli rei tantum tribuere, quin plus semper et vbique veritati largiamur: Dicam quid sit quod huic infami scriptorum conuicio occasionem forte dederit.

Sunt in vicinia Schalholtia, ad littus Islandie australe paroechiola tres, inter duos rapidissimos amnes Thiorsaa et Olffwis Aa intercepta; qua et syluis et cespitibus consueto gentis ad focos alendos fomite fere destituuntur. In istis paroechijs habitantes et si qui sint vicini, quamuis plures eorum, vt de omnibus rebus ad rem familiarem pertinentibus, ita etiam de his, qua ad focos et balnea opus habent, sibi opportune prospiciunt: Tamen sunt inter eos quidam sed infirma tantum sortis coloni, qui quoniam estis rebus domi destituantur, nec aliunde petere eas valeant in culinis foeno ad coquendos cibos vtuntur:

Enter page number Go  Previous Next
Page 103 of 125
Words from 104859 to 105877 of 127955